Kështu e ndieni më afër atdheun. Nga Skender Lazaj.

 PËR ARTIN NË LËVIZJE.

… kështu e ndieni më afër atdheun.
Njëzet e tre prilli 2017 shënoi një ngjarje shumë të rëndësishme në lëvizjen shoqërore e kulturore të komunitetit shqiptar në veri të Italisë. Në mënyrë sintetike do të përpiqem të pëmbledh vlerat që u shpalosën në edicionin e dytë “Arti në lëvizje”.
1 . Aktiviteti u ideua dhe u realizua më së miri nga bashkëpunimi mes Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve në Itali dhe shoqatës serioze InterAction. Grupi i punës u mblodh disa herë për të diskutuar, projektuar e parapërgatitur në çdo detaj atë që do të realizohej më 23.04.2017 në sallën e CGIL në qendër të qytetit Brescia. U tregua kujdes që të ftohen përsonalitetit më në zë të artit, të arsimit e të kulturës sonë që zhvillojnë veprimtaritë e tyre krijuese në emigrim. U ftuan veprimtarë nga shumë shoqata në zonë e më gjerë, drejtues institucionet e Shqipërisë e Kosovës që ushtojnë veprimtarinë e tyre në Milano, si dhe personalitete jashtë Italisë. Me shumë vëmendje u rregulluan stendat me materiale të ndryshme artistike e etnografike, për t’i dhënë mjedisit frymën e atmosferën festive, jo vetëm argëtuese. Pati një merak se skena është pak e vogël. Tashmë këtë merak nuk e ka askush, pasi vlerat që u manifestuan në të ishin vërtet të mëdha.
2 . Në këtë aktivitet morën pjesë veprimtarë të interesuar nga zonat përreth, nga Verona, Mantova, Bergamo, Lecco, Milano, Torino, Piacenza, Genoa, Siena, Firenze, Arezo, Roma, Ancona, Reggio Emilia, Bologna, Padova, Treviso, Trento … Pati nga ata që kishin ardhur nga Austria, Greqia, Gjermania e nga trojet tona, nga Kosova e Shqipëria. Kështu u arrit një pjesëmarrje si rrallë ndonjëherë. Impresionues ishte numri i individëve, por edhe shoqatave dhe grupeve (18) që mbështetën këtë veprimtari, duke dhënë direkt ndihmesën e tyre të çmuar.
3 . Një vend të konsiderueshëm zunë vetëprezantimet e shkrimtarëve dhe artistëve, të cilët dolën para publikut me një autobiografi dhe përshkrim të shkurtër të rrugëtimit të tyre në botën e artit të fjalës së bukur. Duke iu shmangur një prezantimi skeptik, autorët u përqendruan më shumë në motivacionet dhe klithmat e brendshme që i shtynë të nisin maratonën. Realiteti e epokat, lirkat e, sidomos, përmallimi janë tre planet ku rrugëton arti letrar i artistëve emigrantë. Pa harruar dramën kombëtare që Europa i shkaktoi popullit tonë para më shumë se një shekulli. Prekëse shumë poezi kushtuar vendlindjes, Çamërisë, Kosovës … I priti me shumë dëshirë auditori poezitë e recituara dhe përmes duartokitjeve u shpreh respekti i ndërsjelltë e admirimi për artistët tanë që pasqyrojnë fytyrën e pastër të shqiptarit.
4 . Një nga artet më të lashta, është vallja. Ajo është komunikim, rit, lutje, përjetim … Vallet tona i kanë rrënjët thellë në gjenezën e historinë e popullit tonë, pasi kanë qenë bashkudhëtare në sfidat e jetës, por dhe në gëzime e triumfe. Të pranishmit pritën me shumë interes dhe morën pjesë shumë nga salla në ritmin e valleve që luheshin në skenë. Tashmë, vallëtarët e kanë perfeksionauar interpretimin dhe kanë marrë edhe konfidenca me publikun. Larmia e valleve e shoqëruar me larminë e kostumeve tradicionale të thuajse gjithë trevave shqiptare sollën në skenë dinamizëm e atmosferë gëzimi. Befasi e këndshme ishte kur një grup vallëtarësh italianë (për të cilët kam shkruar një herë tjetër,) interpretuan bashkë me vallëtarët tanë vallet tona. Kjo përcolli një ndjesi respekti, sepse është një tregues se shkëmbimet e ndërthurjet e kulturës dhe traditave mes dy popujve çojnë drejt vëllazërimit.
5 . Me interes u pritën edhe prezantimet e artistëve që komunikojnë përmes ngjyrës dhe formës. Arti që lindi që në kohët parahistorike ka të përbashkëtat dhe veçantitë e veta në popuj të ndryshëm. Populli ynë ka nxjerrë artistë të mëdhenj në artin e pikturës dhe ka krijuar një traditë me baza. Por kushtet e reja që u krrijuan pas valëve migratore, nxorën në arenë artistë të rinj që kanë studiuar në akademitë e arteve në vende të ndryshme të botës dhe me punë e vullnet kanë profiluar individualitetin e tyre të spikatur artistik. Përmes filmimeve e demostrimeve sollën punime e përvoja, ku ra në sy lëvrimi i pikturës konceptuale. Në këtë kontekst, dëshiroj të përmend edhe një vajzë të pasionuar për artin e fotografisë, e cila kishte fituar edhe çmime prestigjoze në disa vende të Europës.
6 . Domosdo, e pranishme edhe kënga. Të pranishmit kënduan dhe duatrokitën bashkë me këngëtarët që dolën në skenë. U kënduan këngë kushtuar emigrimit e këngë të përpunuara. Një ndjenjë të veçantë solli një djalë i ri italian që shoqëroi me muzikë jo vetëm këngëtarët, por edhe disa recitime, të cilave u përshtati tinguj në passfondin e poezive. Pati rast kur si muzikë shërbeu stuhia e duartokitjeve që shqëroi një këngë të njohur për dëgjuesin.
7 . Piroteknika e ngjyrave të kostumeve popullore të traditës sonë, të veshura nga vashat tona, por edhe ata të ekspozuara në stendat anash në sallë, me larminë e koloritin e ndezur krijuan atmosferë elektrizuese që na shoqëroi gjithë kohën. Gjatë prezantimit të kërcimtarëve, u prezantua edhe treva nga vinin kostumet që kishin veshur. Në tavolina ishin ekspozuar edhe disa punimi zbukurimore artizanale të punuara nga duarartë të emigruar nga trojet shqiptare. Këta dëshmi të etnografisë sonë na shoqërojnë edhe larg vendlindjes.
8 . Në këtë manifestim kaq të bukur, i veçantë nga përmasat e i pasur në vlera kulturore, morën pjesë përfaqësues nga Konsullata e Kosovës në Milano dhe nga Ministria e Diasporës e Republikës së Kosovës. Tamam histori e bukur emigrantësh. Edhe Zëvendësministri i Diasporës Janez Frrokaj e quajti veten të përfshirë në valët historike të emigrimit. Me emocion më tha para se doli në skenë, se është biri i një familje nga Kaçinari i Mirditës që kishte emigruar në Kosovë para rreth tre shekujsh dhe akoma nuk është shuar ajo dritë që lëshon flaka e mallit për trojet e të parëve. Kur mori mikrofonin për përshëndetjen e rastit, citoi këto fjalë:
– Vazhdoni në këtë formë, se kështu e ndieni më afër atdheun.